Prawo pracy w dobie koronawirusa – najczęstsze pytania pracodawców

• Badania okresowe, w tym psychologiczne – zawieszenie obowiązku. Jeśli straciły ważność po 7 marca 2020 – warto zapamiętać, że po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii pracodawca i pracownik są zobowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 60 dni od dnia odwołania danego stanu.
• Badania wstępne i kontrolne – zachowany obowiązek, ale mogą być wykonane również za pośrednictwem konsultacji telemedycznej przez innego lekarza niż lekarz medycyny pracy. Tak wydane orzeczenie traci moc po 30 dniach od odwołania stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego.

– zachowany obowiązek. Natomiast zgodnie ze stanowiskiem Głównego Inspektora Pracy:

• Instruktaż ogólny – można przeprowadzić w formie samokształcenia kierowanego lub seminarium (czas trwania szkolenia min. 135 minut), w szczególności online z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej wykorzystujących możliwość przesyłania obrazu i dźwięku. Pracownicy powinni otrzymać pocztą elektroniczną komplet niezbędnych materiałów szkoleniowych.
• Szkolenie okresowe na wszystkich stanowiskach (w tym na robotniczych) – można przeprowadzić w formie samokształcenia kierowanego lub seminarium (min. 8 godz. lekcyjnych), w szczególności online. Pracownicy powinni otrzymać pocztą elektroniczną komplet niezbędnych materiałów szkoleniowych. Niezwłocznie po odwołaniu stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego zaleca się przeprowadzić egzamin sprawdzający wiedzę uczestnika.
• Instruktaż stanowiskowy – zachowany obowiązek.

Orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych – utrzymany obowiązek.

• Pobyt cudzoziemca na podstawie wizy, zezwolenia na pobyt czasowy, ruchu bezwizowego –ważność dokumentów wydłużona do upływu 30 dnia po odwołaniu stanu epidemii lub zagrożenia, jeśli koniec zezwolenia przypadał na czas epidemii lub zagrożenia.
• Pobyt cudzoziemca na podstawie paszportu biometrycznego – brak możliwości automatycznego wydłużenia legalnego pobytu. Cudzoziemiec powinien złożyć wniosek w standardowym terminie
• Praca cudzoziemca na podstawie zezwolenia na pracę, zezwolenia na pracę sezonową lub oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy – ważność dokumentów wydłużona do upływu 30 dnia po odwołaniu stanu epidemii lub zagrożenia, jeśli koniec zezwolenia przypadał na czas epidemii lub zagrożenia.

• Zawieszony zakaz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele i święta, polegających na rozładowywaniu, przyjmowaniu i ekspozycji towarów pierwszej potrzeby oraz powierzenia pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania takich czynności (nie dotyczy świąt przypadających w niedziele). Zawieszenie obowiązuje do upływu 30 dni po odwołaniu stanu epidemii lub zagrożenia.

• Pracodawcy, którzy zgodnie z ustawą o zarządzaniu kryzysowym prowadzą przedsiębiorstwa infrastruktury krytycznej np. zaopatrzenie w paliwo, wodę, transport, sieci teleinformatyczne, chemia oraz ich podwykonawcy, mogą na czas oznaczony zmienić system lub rozkład pracy, polecić pracownikom świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych, odmówić udzielenia urlopu, przesunąć jego termin a także odwołać pracownika z urlopu, jeśli jest to niezbędne dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania firmy. W tym czasie pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi zakwaterowanie i wyżywienie niezbędne do realizacji przez pracownika jego obowiązków pracowniczych. Wartość świadczeń polegających na zakwaterowaniu i wyżywieniu nie podlega wliczeniu do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

• Pracodawcy, u których nastąpił spadek obrotów w rozumieniu ustawy, a nie zalegają z podatkami i składkami ZUS do końca trzeciego kwartału 2019 r, mogą:
  • Ograniczyć nieprzerwany odpoczynek dobowy (z 11 do 8 godzin) i weekendowy (do 32 godzin, z czego 8 nieprzerwanie).
  • Zawrzeć porozumienie o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy, a w nim dopuszczalne jest wydłużenie do 12 godz. dobowego wymiaru pracy w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 12 miesięcy. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważny z krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi.
  • Zawrzeć porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków niż z umów o pracę.

• Firmy zatrudniające na 30.06.2019 co najmniej 50 osób – przesunięcie terminu zawarcia umów o zarządzanie do 27.10.2020, a umów o prowadzenie do 10.11.2020.
• Firmy korzystające z przestoju lub obniżonego wymiaru czasu pracy wprowadzonego w trybie tarczy antykryzysowej – możliwość zawieszenia wpłat do PPK / PPE w trybie art. 25 ust. 4 pkt 1) ustawy o PPK lub art. 38 ust. 1 ustawy o PPE.

• Pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym należy wypłacić wynagrodzenie nie niższe niż 50% i nie niższe niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy;. Z czego 50% wynagrodzenia postojowego pracownika może zostać dofinansowana ze środków FGŚP. Dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek, było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

   

• Postojowe dla osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych.  Świadczenie może uzyskać osoba zatrudniona na umowę cywilnoprawną zawartą przed 1 lutego 2020 i nie podlegająca ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu (np. umowy o pracę). O świadczenie mogą ubiegać się zarówno obywatele RP, jaki i cudzoziemcy legalnie przebywający w Polsce. Uwaga! Ustalenie prawa do świadczenia postojowego następuje z inicjatywy i na wniosek zleceniobiorcy, ale za pośrednictwem zleceniodawcy lub agencji pracy tymczasowej.

• Pracodawca może obniżyć czas pracy o 20%, nie więcej niż do ½ etatu, przy czym wynagrodzenie przysługujące pracownikowi nie może być niższe niż minimalne, z uwzględnieniem czasu pracy. Z tego połowa wynagrodzenia, ale nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia GUS z poprzedniego kwartału może zostać dofinansowane ze środków FGŚP.

Przepisy dot. przestoju i obniżenia wymiaru czasu pracy dotyczą pracodawcy, który zgodnie z zapisami tarczy antykryzysowej: odnotował spadek obrotów o nie mniej niż 15% w ciągu 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych  po 1 stycznia 2020 w porównaniu z analogicznymi 2 miesiącami roku poprzedniego lub nie mniej niż 25%  w ciągu 1 miesiąca kalendarzowego w porównaniu z miesiącem poprzednim, a dodatkowo nie ma zaległości publicznoprawnych na koniec III kw. 2019 i nie zachodzą wobec niego przesłanki do ogłoszenia upadłości.

Przepisy dot. przestoju i obniżenia wymiaru czasu pracy dotyczą pracowników zatrudnionych na umowę o pracę i umowę zlecenie, w tym również cudzoziemców, nie obejmują pracowników tymczasowych.

• Zgodnie ze stanowiskiem ustawodawcy obowiązek zasłaniania ust i nosa obowiązuje w miejscach publicznych, gdy pracownik ma kontakt z interesantami, klientami i innymi osobami z zewnątrz np. na portierni, w recepcji, w częściach wspólnych. Nie ma natomiast obowiązku zakrywania twarzy pracując na zapleczu. Cały czas utrzymany jest obowiązek zachowania odstępów między stanowiskami pracy (minimum 1,5 m) oraz używania płynów dezynfekcyjnych lub rękawiczek w miejscu pracy.