Zawody i kompetencje przyszłości

Co najmocniej wpłynie na zmiany na rynku pracy? Które zawody zyskają na znaczeniu, a które stracą? W które kompetencje warto inwestować, będąc kandydatem i jakich umiejętności szukać u kandydatów, zatrudniając pracowników, którzy dobrze zaadaptują się do zmian? Jak firmy będą planować rozwój kadr chcąc zdobyć lub zachować przewagę konkurencyjną?

4 trendy, które wpłyną na rynek pracy w latach 2025-2030

Według raportu „Przyszłość miejsc pracy 2025” (Future of Jobs Report 2025”) Światowego Forum Ekonomicznego, rynek pracy będzie zdeterminowany przez takie makrotrendy jak:

• zmiany technologiczne,

• niepewność gospodarcza,

• zmiany demograficzne,

• zielona transformacja.

Trendy te wpłyną zarówno na kandydatów jak i na pracodawców. Zmieni się jakość i dostępność miejsc pracy, pożądane umiejętności kandydatów oraz strategie zatrudnienia, jakie pracodawcy będą wprowadzać, aby do tych zmian się dostosować.

Zrozumienie tego, jak te trendy oddziałują na rynek pracy, może pomóc kandydatom lepiej zaplanować swój rozwój zawodowy, a pracodawcom efektywniej zaplanować strategie zatrudnienia.

Przemiany technologiczne i ich wpływ na rodzaj oferowanej pracy

Postęp technologiczny, w tym sztuczna inteligencja (AI) i technologie przetwarzania informacji (big data, VR, AR), a także robotyka i systemy autonomiczne oraz zwiększenie dostępu do technologii cyfrowych to zjawiska, które najmocniej wpłyną w kolejnych 5 latach na zmiany na rynku pracy.

Nasz polski rynek także będzie musiał dostosować się do tych trendów i… nadrobić zaległości. Według raportu Międzynarodowej Federacji Robotyki, gęstość robotyzacji w Polsce wynosi 78 przy średniej światowej wynoszącej 162.

Dotychczasowe niskie koszty pracy nie wymuszały szybkiego tempa automatyzacji, jednak wzrost płacy minimalnej i łącznych kosztów pracowników w Polsce powoduje, że pracodawcy będą musieli zacząć myśleć o robotyzacji i automatyzacji i to nie tylko w przypadku procesów produkcyjnych.– mówi Ewelina Glińska – Kołodziej, Dyrektor Operacyjny agencji zatrudnienia Trenkwalder.

Trzeba też dodać, że wg. raportu 52% pracodawców działających w kraju spodziewa się, że starzenie się i kurczenie się siły roboczej wpłynie na ich działalność w ciągu najbliższych pięciu lat.

To informacja ważna nie tylko dla kandydatów, ale również dla pracodawców. Umiejętne wykorzystanie technologii przez firmy da im przewagę konkurencyjną, pozwalając zredukować koszty zatrudnienia i nierzadko zaoferować wyższą jakość usług.

Zmiany demograficzne

Jesteśmy świadkami starzenia się społeczeństwa i w krajach o wyższych dochodach (trend widoczny także w Polsce) spadku liczby osób w wieku produkcyjnym, a w krajach o niższych dochodach wzrostu liczby osób w wieku produkcyjnym.

To spowoduje wzrost zapotrzebowania na kadry w sektorze zdrowia/opieki społecznej w krajach wysoko rozwiniętych, a w sektorze edukacji w krajach mniej rozwiniętych.

Zielona transformacja

Łagodzenie zmian klimatycznych to kolejny ważny trend transformacyjny, który zwiększy nacisk na zarządzanie środowiskowe i napędzi zapotrzebowanie na zawody związane z tym obszarem.

Jakie?

Mówi się tu o specjalistach ds. pojazdów autonomicznych i elektrycznych, inżynierów ochrony środowiska oraz inżynierów energii odnawialnej.

Niepewność gospodarcza, geopolityczna i trendy ekonomiczne

Makrotrendy ekonomiczne, które będą mieć największy wpływ na rynek pracy to przede wszystkim:

• Napięcia geopolityczne skutkujące wzrostem ograniczeń w handlu i inwestycjach, zwłaszcza ze Stanami Zjednoczonymi czy Chinami. Mogą one w wyższym stopniu skłaniać pracodawców do outsourcingu czy przenoszenia swoich operacji do krajów macierzystych (reshoring).

• Spowolnienie gospodarcze i inflacja, które mają wpłynąć na przekształcenie działalności w 42 proc. badanych w raporcie firm i związane z tym redukcje etatów. Szacuje się, że może ono doprowadzić do redukcji 1,6 mln miejsc pracy na świecie.

Warto jednak pamiętać, że globalnie liczba miejsc pracy ma wzrosnąć.

Przewiduje się, że w wyniku transformacji strukturalnej rynku pracy zniknie ok. 92 mln miejsc pracy, ale też powstanie ok. 170 mln nowych miejsc pracy, co daje wzrost netto globalnego zatrudnienia o 7 proc.

Co to wszystko oznacza dla pracodawców oraz kandydatów?

Z perspektywy kandydatów oznacza to, że:

• Aby zachować swoją wartość na rynku pracy niezbędna jest ciągła nauka i adaptacja. Ponieważ około 39% istniejących umiejętności stanie się przestarzałe do 2030 roku, kandydaci muszą być gotowi na przekwalifikowanie (reskilling) i podnoszenie kwalifikacji (upskilling),

• Kluczowa jest świadomość zmian na rynku pracy i malejącego zapotrzebowania na niektóre role przy wzroście popytu na inne.

• Ze względu na trend human-machine collaboration, kandydaci powinni rozwijać umiejętności pozwalające na efektywną pracę z zaawansowanymi technologiami.

Z kolei pracodawcy będą musieli:

• Aktywnie zarządzać lukami kompetencyjnymi i inwestować w przekwalifikowanie i podnoszenie kwalifikacji obecnych pracowników.

• Dopasować strategie zarządzania talentami oraz strategie wynagrodzeń do zmian. Konkurencja o talenty i potrzeba zatrzymania kluczowych pracowników mogą prowadzić do presji na wzrost wynagrodzeń.

• Integrować technologie w celu zwiększenia produktywności i transformacji procesów

Obie grupy muszą zwrócić uwagę na kompetencje przyszłości i uwzględnić je w swoich strategiach rekrutacji i rozwoju kariery.

Ewolucja umiejętności – najbardziej pożądane kompetencje

Dane raportu wskazują, że około 31 proc. podstawowych umiejętności pracowników w Polsce ulegnie zmianom w ciągu najbliższych 5 lat, a 17 proc. całkowicie zmieni obszar zawodowy. Jednocześnie około 42 proc. pracowników nie będzie musiało do 2030 znacząco inwestować w rozwój swoich kompetencji,

W raporcie wskazano kompetencje i umiejętności, które są obecnie najbardziej pożądane u pracowników w Polsce, oraz te, które najbardziej zyskają na znaczeniu w kolejnych pięciu latach.

TOP 5 umiejętności pracowników w 2025 r.:

1. Myślenie analityczne (77%)

2. Odporność i zdolności adaptacyjne (75%)

3. Przywództwo i wpływ (57%)

4. Myślenie kreatywne (57%)

5. Motywacja i samoświadomość (52%)

Top 5 umiejętności, w które warto inwestować:

1. AI i big data (100%)

2. Cyberbezpieczeństwo (71%)

3. Ciekawość i umiejętności uczenia się przez całe życie (70%)

4. Umiejętności technologiczne (64%)

5. Odporność i zdolności adaptacyjne (61%)

Możemy być również pewni, że w kolejnych latach pracodawcy będą przykładać jeszcze większą wagę do właściwego doboru liderów. To właśnie w ich rękach będzie trudna rola pozyskiwania i utrzymywania pracowników w firmie. To oni będą się mierzyć z niskim bezrobociem, rosnącymi kosztami pracy, wysoką konkurencją, międzypokoleniowymi zespołami, niedoborem talentów, odpowiedzią na dynamikę zmian technologicznych, gospodarczych i legislacyjnych. – podkreśla Ewelina – Glińska Kołodziej, Dyrektor Operacyjny agencji zatrudnienia Trenkwalder.

Zawody zyskujące na znaczeniu

Postęp technologiczny zmienia na naszych oczach strukturę rynku pracy. Zawody związane z technologią są najszybciej rosnącymi zawodami pod względem procentowym. Na znaczeniu, zarówno w Polsce jak i na świecie zyskują:

• specjaliści ds. AI i uczenia maszynowego

• specjaliści ds. big data,

• inżynierowie fintech,

• data scientists

• oraz specjaliści digitalizacji i automatyzacji.

Poza branżą technologii zwiększać się będzie rola pracowników na tzw. pierwszej linii frontu, m.in. pracownicy:

• budowlani

• gospodarstwach rolnych,

• logistyki, w tym kurierzy,

• sprzedawcy oraz pracownicy przemysłu spożywczego.

W ciągu kolejnych pięciu lat oraz również w szerszej perspektywie czasowej na znaczeniu zyskają zawody związane z opieką, takie jak pielęgniarki/rze, opiekunowie osób starszych, pracownicy socjalni.

Zawody z mniejszą szansą na pracę

Rozwój nowych technologii, digitalizacja i przenoszenie kolejnych obszarów naszego życia do sfery online, wpływa z kolei na zanikanie takich zawodów, jak:

• pracownicy obsługi biletowej,

• asystenci administracyjni,

• telemarketerzy,

• przedstawiciele handlowi,

• pracownicy sprzedaży bezpośredniej,

• pracownicy kiosków czy uliczni sprzedawcy,

• pracownicy ewidencji materiałowej i magazynowej,

• urzędnicy pocztowi,

• kasjerzy bankowi,

• pracownicy wprowadzający dane.

Rozwój AI zredukuje też zatrudnienie w zawodach kreatywnych, takich jak np. graficy.

Wyzwania rynku pracy przyszłości dla polskich pracodawców

Raport „Przyszłość miejsc pracy 2025” wskazuje też pięć najważniejszych barier transformacji, które wpływają na rynek pracy w Polsce i wymagają na pracodawcach zmiany polityki kadrowej.

Są to:

• Brak osób z odpowiednimi kompetencjami na rynku pracy, co zgłasza aż 65 proc. firm w Polsce, i jest to nieco więcej niż średnia światowa czy europejska,

• Regulacje prawne niedopasowane do współczesnych wymagań, co wpływa na 42 proc. firm.

• Brak możliwości lub niezdolność przyciągnięcia talentów do pracy w branży. Problem ten jest w Polsce większy niż średnia europejska. Zgłasza go 40 proc. firm w Polsce i tylko 28 proc. firm w Europie.

• Opór wobec zmian w organizacji, która dotyka aż 40 proc. firm w Polsce

• Brak środków na inwestycje, z którym boryka się 27 proc. firm badanych w naszym kraju

Lata 2025-2030 będą na rynku pracy na pewno bardzo intensywne. Do tej dynamiki warto się przyzwyczaić, bo z perspektywy kandydatów gotowość do zmian i ciągłego kształcenia to wartość i sposób na pozyskanie satysfakcjonującego zatrudnienia. Z kolei dla pracodawców te zmiany to wyzwania związane z koniecznością zaplanowania strategii zatrudnienia i nierzadko przebudowy planu rozwoju kadr – podkreśla Ewelina Glińska-Kołodziej.