Niezbędnik prawny dla pracujących mam

Bądź świadoma jak prawo chroni Cię w okresie ciąży

Pamiętaj o tym, że prawo pracy chroni kobiety pracujące od momentu przedstawienia pracodawcy zaświadczenia lekarskiego, potwierdzającego ciążę.

Kiedy pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę w czasie ciąży?

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę kobiecie w okresie ciąży. Od tej reguły jest wyjątek – gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy. Jeżeli w firmie są związki zawodowe, muszą również wyrazić zgodę na zwolnienie.

Warto również wiedzieć, że jeśli zajdziesz w ciążę w okresie wypowiedzenia, to pracodawca ma obowiązek wycofać wypowiedzenie umowy bądź zgodzić się na wycofanie wypowiedzenia złożonego na Twój wniosek.

Ciąża a umowa na czas określony

Jeśli jesteś w ciąży i jesteś zatrudniona na umowę inną niż umowa na czas nieokreślony, wówczas Twoja umowa zostanie przedłużona do dnia porodu. Wyjątkiem jest umowa o pracę na czas określony zawarta w celu zastępstwa pracownika, która nie ulega przedłużeniu do dnia porodu.

Sytuacje niestandardowe

Podczas ciąży, pracodawca nie może zatrudniać Cię w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej czy też delegować Cię bez Twojej zgody poza stałe miejsce pracy. Jeśli pracujesz na stanowisku, na którym masz styczność z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, pracodawca ma obowiązek przenieść Cię do innej pracy, ograniczyć czas pracy lub zwolnić czasowo z obowiązku świadczenia pracy. Dotyczy to zarówno kobiet w ciąży, jak i karmiących piersią.

Różne opcje korzystania z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego

Od dnia porodu masz prawo do urlopu macierzyńskiego (20 tygodni), a później do urlopu rodzicielskiego (32 lub 34 tygodni w przypadku ciąży mnogiej). Urlop może być podzielony pomiędzy oboje rodziców, wykorzystany w czterech częściach i trwa łącznie 52 tygodnie.

Podstawowy urlop macierzyński trwa 20 tygodni. Po 14 tygodniach obowiązkowego urlopu macierzyńskiego możesz przekazać swoją część urlopu ojcu dziecka (maksymalnie 6 tygodni).

Urlop rodzicielski jest przedłużeniem macierzyńskiego. Aby udać się na urlop rodzicielski, trzeba wcześniej wykorzystać urlop macierzyński.

Jak widać, prawo dopuszcza różne opcje. Warto przed porodem zastanowić się jak zaplanować opiekę nad maluchem, jeśli oboje rodzice są chętni do skorzystania z urlopu.

Pamiętaj, że urlop macierzyński jest  płatny, otrzymujesz zasiłek macierzyński (średnio 80% podstawy wynagrodzenia) i że okres urlopu macierzyńskiego wlicza się w staż pracy. Urlop rodzicielski jest również płatny, jeśli urlop macierzyński został wykorzystany w pełnym wymiarze, a urlop rodzicielski następuje bezpośrednio po macierzyńskim.

W trakcie urlopu macierzyńskiego nabywasz prawo do urlopu wypoczynkowego i możesz go wykorzystać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

Dowiedz się więcej również o urlopie rodzicielskim dla ojców.

Kiedy pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę w trakcie urlopu macierzyńskiego?

Pracodawca w okresie urlopu macierzyńskiego, tak samo, jak w okresie ciąży, nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy i jest zgoda zakładowej organizacji związkowej (o ile w firmie jest taka organizacja).

Tylko w sytuacji ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego.

Praca w niepełnym wymiarze łączona z urlopem macierzyńskim

Dobra wiadomość dla mam, które chcą wcześniej rozpocząć pracę. Możesz połączyć pracę zawodową z urlopem rodzicielskim w wymiarze niepełnego etatu (1/2 wymiaru czasu pracy). Dzięki temu masz możliwość wydłużenia okresu urlopu i dzielenie czasu pomiędzy pracę a opiekę nad dzieckiem.

Dzieci to wielka radość i odpowiedzialność. Jeśli przed porodem dobrze zaplanujesz 52 tygodnie urlopu, zyskasz spokój i pewność, że Ty i tata Twojego dziecka będziecie mogli zatroszczyć się o nowego członka rodziny i naprzemiennie wywiązywać się z obowiązków domowych i zawodowych.

Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim

Po powrocie do pracy z urlopu macierzyńskiego możesz złożyć wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy (do minimum ½ etatu). Taka opcja daje Ci pewność, że pracodawca nie wypowie Ci umowy o pracę przez 12 miesięcy.

Pracodawca jest zobowiązany przyjąć Cię na dotychczas zajmowane stanowisko, a jeśli nie jest to możliwe, ma obowiązek zaproponowania Ci pracy na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym odpowiadającym Twoim kwalifikacjom zawodowym. Bez zmiany wynagrodzenia.

Pamiętaj, że w ciągu dnia pracy, masz prawo do dwóch półgodzinnych przerw na karmienie piersią, wliczanych do czasu pracy. Przerwy mogą być udzielane łącznie. Jeśli pracujesz krócej niż 8 godzin, przerwy są krótsze, jeśli pracujesz krócej niż 4 godziny dziennie, przerwa na karmienie nie przysługuje.

Gdy dziecko choruje lub gdy zamknięte są żłobki, przedszkola i szkoły

Jeśli Twoje dziecko choruje, możesz otrzymać zasiłek za czas nieobecności w pracy. Dotyczy rodziców  dzieci do lat 14.

W ostatnim czasie, o zastosowaniu prawa do zasiłku z racji opieki nad zdrowym dzieckiem, przekonali się wszyscy rodzice.

Zasiłek opiekuńczy otrzymasz, jeśli pozostajesz z dzieckiem (do lat 8) w domu z powodu zamknięcia żłobka, przedszkola czy innej instytucji. Podobnie będzie, jeśli masz umowę z opiekunką, podczas jej choroby. Inne sytuacje uprawniające do zasiłku to choroba lub pobyt w szpitalu jednego z rodziców, jeżeli uniemożliwia sprawowanie stałej opieki nad dzieckiem.

Powyższe świadczenia można uzyskać łącznie przez 60 dni w roku bez względu na liczbę posiadanych dzieci. Zasiłek przysługuje Tobie lub ojcu dziecka.

W ciągu roku kalendarzowego każdej osobie wychowującej dziecko do lat 14 przysługuje także urlop/ zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Jeśli masz wątpliwości lub niedosyt informacji skontaktuj się z działem kadr. Przepisy prawa zmieniają się szybciej niż kiedyś. Warto mieć wiedzę z pierwszej ręki i pewność jak nowe uregulowania są stosowane w Twojej firmie. Powyższe zestawienie nie obejmuje przepisów szczególnych, wprowadzonych na czas epidemii koronawirusa w ramach tarczy antykryzysowej.