Zatrudnianie cudzoziemców od 2025r. – zmiany w ustawie

Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce w 2025 r. Jak zmieni się ustawa? Jakie dodatkowe obowiązki spadną na pracodawców przy zmianie przepisów?

Od kilku miesięcy trwają prace w rządzie nad projektem nowej ustawy dotyczącej dostępu cudzoziemców do polskiego rynku pracy. Zmiany przewidywane są na początek 2025 roku i będą dotyczyć m.in.:

• zezwoleń na pracę i warunków ich wydawania,

• digitalizacji procedur wydania zezwolenia na pracę i legalizacji pracy cudzoziemca w Polsce,,

• zaostrzenia kar za nielegalne zatrudnienie cudzoziemców,

• outsourcingu pracowniczego.

Największe emocje wzbudza jednak zmiana dotycząca ograniczenia możliwości zatrudnienia cudzoziemca na umowach cywilnoprawnych.

Najważniejsze planowane zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców w 2025 roku to:

• Ograniczenie zatrudnienia cudzoziemców na podstawie umów cywilnoprawnych

• Skrócenie czasu na przekazanie informacji o zmianach w zatrudnieniu cudzoziemca na zezwoleniu o pracę

• Zmiany w teście rynku pracy

• Nowe przepisy w zakresie digitalizacji legalizacji zatrudnienia

• Nowe regulacje w zakresie zatrudniania cudzoziemców ze statusem studenta stacjonarnego

• Zmiana zasad powiadomienia wojewody o zakończeniu pracy przez cudzoziemca

1. Ograniczenie możliwości zatrudniania cudzoziemców na umowach cywilnoprawnych

Dotychczas pracodawca mógł stosować dowolne formy zatrudnienia cudzoziemców. Z projektu ustawy wynika, że jeżeli pracodawca będzie chciał zarejestrować oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy czy też wnioskować o zezwolenie na pracę, to będzie zobowiązany do zatrudnienia cudzoziemca w oparciu o umowę o pracę.

Ten obowiązek zatrudniania cudzoziemców na podstawie umowy o pracę ma nie dotyczyć powiadomień, czy też zezwoleń na pracę sezonową, co sprawia, że jest to w jakiś sposób dyskryminujące.

Taka zmiana może diametralnie zrewolucjonizować rynek pracy dla cudzoziemców. Nie można zapominać, że umowy cywilnoprawne mają w naszym kraju uzasadnione przeznaczenie gospodarcze. Zastosowanie umów cywilnoprawnych jest niezbędne w niektórych branżach ze względu na rodzaj świadczonej pracy oraz sposobu jak ta praca jest wykonywana.

Dlatego też istnieją obawy, że wprowadzenie tego wymogu może mieć odwrotny skutek do zamierzonego – czyli zamiast większej ochrony cudzoziemców i uszczelnienia systemu ich zatrudniania sprawi, że będzie rozrastała się tzw. szara strefa.

2. Skrócenie czasu, w jakim pracodawca powinien poinformować urząd o zmianach w zatrudnieniu cudzoziemca

Kontynuując zagadnienie zezwoleń na pracę, ustawodawca zamierza zmienić czas w jakim pracodawca powinien poinformować o zmianach dotyczących zatrudnienia cudzoziemca na zezwoleniu o pracę.

Projekt ustawy ustala, że pracodawca ma obowiązek w ciągu 7 dni informować o:

a. niepodjęciu pracy w okresie miesiąca od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę (a nie 3. miesięcy jak to jest obecnie)

b. przerwaniu pracy na okres przekraczający miesiąc (a nie 3 miesiące)

c. zakończeniu pracy wcześniej niż miesiąc (a nie 3 miesiące) przed upływem okresu ważności zezwolenia na pracę.

3. Test rynku pracy z zamknięciem części rynku pracy dla cudzoziemców

Przewidywana też jest zmiana w zakresie tzw. testu rynku pracy (informacja starosty), który polega na sprawdzeniu rynku pracy w celu zweryfikowania czy są chętni w danym powiecie do pracy na wybranym stanowisku. Ustawodawca proponuje procedurę, która ma być o wiele szybsza, efektywniejsza, która będzie miała zastosowanie w odpowiednich przypadkach.

Na dziś stopa bezrobocia w Polsce jest rekordowo niska, co sprawia, że w rejestrach bezrobotnych jest coraz mniej osób. Tym samym urzędy nie mają kogo kierować do pracy, zaś pracodawcy mają coraz większe zapotrzebowanie na zatrudnienie. Oczywiście sytuacja nie jest jednoznaczna w całej Polsce. Dlatego urzędy powiatowe będą miały możliwość decydowania o tym, które zawody będą niedostępne dla cudzoziemców w danym powiecie, co pozwoli chronić rynek pracy w Polsce.

W praktyce ma wyglądać to tak, że Urzędy Pracy, będą tworzyć listy zawodów, w których będzie nadmiar polskich pracowników. Tym samym cudzoziemiec nie otrzyma zezwolenia na danym stanowisku, jeżeli jego zawód będzie znajdował się na takiej liście. Konsekwencją tego będzie to, że niektóre lokalne branże będą chronione, a polscy pracownicy nie będą musieli obawiać się konkurencyjności zatrudnienia cudzoziemców.

4. Cyfryzacja procedur związanych legalizacją zatrudnienia

Projekt zakłada także, dalszą elektronizację procedur związanych z zatrudnieniem cudzoziemców. Oświadczenia oraz zezwolenia na pracę mają być w pełni zelektronizowane na stronie praca.gov.

Dzięki temu, pracodawcy mają mieć szybszy oraz bardziej ułatwiony dostęp do procedury legalizacji pracy cudzoziemcowi. Automatyzacja tych procedur pozwoli na szybsze rejestrowanie oświadczeń oraz zezwoleń przez poszczególne urzędy. Tym samym skróci się czas legalizacji pracy dla cudzoziemców. Ulepszenie systemu pozwoli także służbom kontrolującym na wychwytywanie tzw. zezwoleń składanych dla pozoru.

5. Cudzoziemcy ze statusem studenta

Nowe przepisy o zatrudnianiu cudzoziemców zakładają także zmiany dla cudzoziemców ze statusem studenta stacjonarnego. Takich osób było w Polsce, wg. raportu „Cudzoziemcy na uczelniach w Polsce” przygotowanego przez OPI (Ośrodek Przetwarzania Informacji) w roku akademickim 2022/23 ponad 102.000 i obserwuje się rokroczny wzrost liczby cudzoziemców podejmujących edukację na naszych uczelniach, którzy jednocześnie szukają pracy w Polsce.

Coraz częściej mamy zatem przypadki, że cudzoziemcy podejmują studia stacjonarne na terytorium rzeczpospolitej polskiej tylko po to, aby nie musieli legalizować pracy.

Dlatego ustawodawca chce zrezygnować ze zwolnienia cudzoziemca, któremu udzielono zezwolenia na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach, z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.

Innymi słowy, cudzoziemiec – student stacjonarny będzie musiał przejść pełną procedurę legalizacji zatrudnienia, aby móc podjąć legalnie pracę.

6. Nowy obowiązek pracodawcy powiadomienia wojewody o zakończeniu pracy przez cudzoziemca

Ministerstwo pracy i polityki społecznej przewiduje także zmianę w obszarze powiadomienia wojewody o zakończonej pracy na zezwoleniu na pobyt i pracę. Dotychczas był to obowiązek cudzoziemca.

Proponowane zmiany przewidują, że ten obowiązek spadnie na pracodawcę i to on będzie musiał w ciągu 15 dni powiadomić wojewodę o utracie pracy przez cudzoziemca, któremu udzielono zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.

Zaostrzenie kar za nielegalne zatrudnienie cudzoziemców

W procedowanym nowym projekcie ustawy nie zabrakło także zmian dotyczących kar za nielegalne zatrudnienie cudzoziemca.

Dotychczas największą karą finansową była kwota 30 000zł bez względu na to ilu pracodawca zatrudnia cudzoziemców i jak poważne były naruszenia prawa.

Nowe regulacje przyjmują, że za każdego cudzoziemca pracodawca może dostać najwyższy wymiar kary 3000 zł. W konsekwencji, jeżeli pracodawca będzie miał nielegalnie zatrudnionych przykładowo 40 cudzoziemców, to wtedy może otrzymać karę w wysokości 120 000 złotych. Czyli kara stanowi iloczyn liczby 3000 pomnożoną za każdego nielegalnie zatrudnionego cudzoziemca. Najniższa kara grzywny jaką może otrzymać pracodawca to kwota 500zł za każdego nielegalnie zatrudnionego cudzoziemca.

Kiedy nowa ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców będzie zatwierdzona i zmiany w przepisach wejdą w życie?

Dokładna data nie jest pewna. Planowany jest termin jej wejścia w życie 1 stycznia 2025 r, niemniej jednak obecnie ciągle trwają dyskusję na temat zmian zaproponowanych przez polski rząd.

Biorąc pod uwagę listę zmian jakie mogą zajść w 2025 r. sprawia, że pracodawcy mogą mieć duże problemy z zatrudnianiem cudzoziemców. Warto też wspomnieć, że projekty o zmianie ustawy zawierają, także zapisy o zaostrzeniu kar finansowych oraz przepisów karnych. Do tego organy kontrolujące takie jak SG czy PIP mają mieć możliwość do wszczynania niezapowiedzianych kontroli (prowadzonych jednocześnie), co sprawia, że pracodawcy muszą jeszcze bardziej pilnować swoich pracowników pod względem legalności ich pobytu oraz pracy.

Stan prawny na dzień 30 listopada 2024. Powyższe propozycje zmiany przepisów mogą ulec zmianie.